W pierwszej połowie XIX wieku w zagrodzie chłopskiej występowały następujące budynki: chałupa, obora, czasem osobna stajnia dla koni, chlew, spichrz, wozownia, przystawa, wiata, czasem osobno stojąca komora, rzadziej wolno stojąca piwnica, a jeszcze rzadziej studnia. W pierwszej połowie XIX wieku dominowała zagroda dwubudynkowa, składająca się z chałupy i stodoły, charakterystyczna dla typu gospodarstw zagrodniczych który przeważał na terenie Łysogór. Inwentarz żywy w takiej zagrodzie był przetrzymywany w chałupie (w sieni albo komorze) lub stodole.
Rozmieszczenie budynków w zagrodzie, podobnie jak jej usytuowanie w stosunku do drogi, było zróżnicowane. Zazwyczaj zabudowania stawiano bardzo blisko drogi, ale czasem zdarzały się odstępstwa. Przyczyną odsunięcia od drogi mogło być podmokłe nawsie, tak jak w Bronkowicach, czy wylewy rzeki. Chałupę starano się usytuować dłuższą ścianą na południe tam, gdzie warunki na to pozwalały. W zależności od przebiegu drogi chałupy stały do niej szczytem lub frontem.
Budynki inwentarskie – o ile nie występowały pod jednym dachem z chałupą – zwykle sytuowano w jej bliskim sąsiedztwie: ok. 3–5 m od niej. Stodoły natomiast, jeśli nie wchodziły w skład zagrody okolnej, z reguły stawiano w znacznym oddaleniu od chałupy: 30–70 m. Zdecydowana większość stodół w pierwszej połowie XIX wieku, a prawdopodobnie i wcześniej, nie stała na końcu działki, tzn. na granicy ogrodów w niwie domowej i pól ornych. Niekiedy do końca działki było jeszcze kilkadziesiąt metrów, np. we wsi Leśna ok 70–80 m. W przypadku krótszych działek, o długości 50–70 m, stodoły zwykle sytuowano na ich końcu.
Materiałem budowlanym w zagrodzie chłopskiej w XIX wieku zarówno w budownictwie mieszkalnym, jak i gospodarczym było drewno. Dobrym przykładem takiej zagrody jest zachowana w Parku Etnograficznym w Tokarni chałupa z Bronkowic, pochodząca z końca XVIII wieku. To budynek szerokofrontowy, jednotraktowy: sień przechodnia – izba – komora, posadowiony na kamieniach leżących luzem pod przyciesiami. Wieńcowe ściany z okrąglaków świerkowych i sosnowych, węgłowanych na nakładkę jednostronną prostą. Ściany bielone wewnątrz, z zewnątrz tylko elewacja frontowa. Chałupa pokryta jest dachem słomianym czterospadowym ze schodkami w narożach, kalenicę zabezpiecza jeden szar nakładki z gontów. Piec grzewczy opalany od strony sieni we wnęce, w podstawie komina. W izbie nalepa z kapą z warkoczy słomianych polepionych gliną i piec chlebowy. Podłoga w izbie z szerokich desek sosnowych bitych na kołki dębowe. Powała izby i komory wykonane z bali. W izbie widać na oryginalnych belkach okopcenia, siestrzan na wypalenia od smolnych szczap, pierwotnie używanych do oświetlania izby. Drzwi na podwórze są niskie, taflowe, na kołowrocie o biegunach zawieszonych w drewnianych obejmach. Pozostałe drzwi są zawieszone na zawiasach kowalskiej roboty. Pod szesnastopolowym oknem ogródek kwiatowy otoczony płotem z żerdzi przeplatanych gałęziami sosnowymi. Wyposażenie izby skromne: prosty stół, jedno łóżko i otwarta półka z naczyniami, stołeczek, na nalepie garnki i kuty dynarek.
W przeważającej części chałupy składały się z trzech pomieszczeń, a ich powierzchnia wynosiła 50–70 m2, powierzchnia zaś obór 15–30 m2 , a stodół 40–80 m2 (kubatura 90–180 m3). Stan techniczny budynków zwykle określany był jako mierny, czasem tylko średni lub dobry. Zagroda okolna wraz z podwórzem zajmowała od 2,5 do 3 ara powierzchni. Przykładem zagrody z Sukowa czy Radkowic przeniesione do skansenu w Tokarni.
Głównym budynkiem zagrody z Sukowa jest szerokofrontowa chałupa włościańska rodziny Galińskich, wybudowana w 1774 roku, o układzie jednotraktowym: sień – izba – komora z wyjściem na podwórze. W skansenie stoi szczytem do drogi. Posadowiona na niskiej podmurówce z kamienia polnego łączonego gliną. Przyciesie wykonane są z drewna dębowego, na nich wzniesione ściany o konstrukcji wieńcowej z bali iglastych, węgłowanych na obłap z czopem. W sieni zastosowano pomocnicze łątki. Belki stropowe nad izbą, wystające pod okapem, od podwórza i z tyłu budynku mają końce ozdobione dekoracyjnym dłutowaniem, końce pozostałych belek obcięto prosto. Drzwi są taflowe, zamykane zaporą. Drzwi komory od strony podwórza zaopatrzone w zamek kowalskiej roboty. Okna w izbie na kształt poziomego prostokąta z podziałem 12-polowym. W komorze znajduje się małe okienko wziernikowe zabezpieczone stalową kutą kotwiczką. Chałupę nakrywa dach gontowy, trójspadowy z przyczółkiem od strony frontowej. Program bielenia ścian jest bardzo ciekawy, podobnie jak urządzenia ogniowe: komin piramidowy o masywnej koronie wzniesiony z kamienia wapiennego, piec chlebowy z cegły. Trzon kuchenny w izbie z blachami, wnęka do wymiatania sadzy usytuowana w sieni, zamykana drewnianymi drzwiczkami na kołowrocie. Na belce tragorzowej, najdłuższy wśród ekspozycji skansenu napis fundacyjny: „Benedict Domine Honc Domon et is stan habitates in ea Amen 1774 Galiński z Agniesko zono” (Błogosław, Panie, ten dom i jego mieszkańców. Amen 1774. Galiński z żoną Agnieszką). W izbie obok tradycyjnego wyposażenia można obejrzeć tornister drewniany oraz chodzik na kółkach dla małego dziecka. W sieni kojce na kurczęta.
Drugim budynkiem w zagrodzie z Sukowa jest XIX-wieczna obora o ścianach wieńcowych z lekko ociosanych bali sosnowych, węgłowanych na jaskółczy ogon z ostatkami, z wbudowaną niską grodzią dzielącą wnętrze na dwa stanowiska. Dach czterospadowy, poszyty strzechą ułożoną w schodki na całej powierzchni. Obora przeniesiona została ze wsi Szerzawy.